"De spoorbonden komen bijeen om na te gaan of er, opnieuw, vakbondsacties volgen. Aanleiding is een nieuw onderzoek dat moet nagaan of het NMBS-personeel wel hard genoeg werkt.”
Drie lijnen, meer is er niet nodig om in een kort bericht twee partijen lijnrecht tegenover elkaar te plaatsen. In de komende weken zal er waarschijnlijk nog veel inkt vloeien rond thema. Bij deze dan mijn bescheiden bijdrage vanuit systemische invalshoek.
Systemisch gezien botsen hier twee wereldbeelden.
Aan de ene kant heb je het wereldbeeld van een management dat goed beseft dat de tijden veranderen. Dat oude structuren van vroeger niet kunnen blijven bestaan. De drang van datzelfde management om het bedrijf dat onder hun leiding is geplaatst te hervormen en te stroomlijnen zodat het klaar is voor de nieuwe toekomst die zich onherroepelijk aandient.
Aan de andere kant heb je het wereldbeeld van het personeel dat jaren ervaring achter zich heeft liggen. Wiens leven geënt is op hun loopbaan bij datzelfde bedrijf. Die nog verhalen kunnen vertellen van hoe het er in het begin allemaal nog aan toe ging en die al verschillende topmannen de revue hebben zien passeren.
Beiden kijken ze op een heel andere manier naar datzelfde bedrijf, vanuit een heel andere invalshoek, met hun eigen wensen en verlangens en veroordeeld tot elkaar. Met de mogelijkheid om elkaar in een houdgreep vast te klemmen of samen het bedrijf van morgen te creëren.
We zijn door de jaren heen zo gewend en verknocht geraakt aan een consensuspolitiek dat we verleerd hebben dat wereldbeelden, visies en dromen soms eens moeten botsen. Dat dit een goede zaak is. Dit zorgt voor zuurstof, een nieuwe dynamiek en dwingt partijen om verder te kijken dan hun eigen realiteit.
In het geval van Dhr. Cornu versus de spoorwegbonden zal het dus niet gaan over “het gelijk”, maar over de mate waarin beide partijen bereid zijn om zonder oordeel en met open geest naar elkaars wereldbeeld te kijken.
Het personeel wil erkenning voor hun verwezenlijkingen uit het verleden, want zij hebben de NMBS, met zijn goede én slechte kanten, mee gebracht waar het vandaag is, niet de nieuwe topman die pas sinds 2013 met een onverdroten innovatiedrift aan de slag is gegaan.
Het management wil erkenning van zijn expertise en het vertrouwen van het personeel en zijn bonden dat de beslissingen die zij nemen in het beste belang is van het bedrijf in het algemeen en de individuele werknemers in het bijzonder.
In dat licht kan een onderzoek een goede zaak zijn. Het zal zeker een aantal feiten aan het licht brengen, structuren uitlichten en beslissingen uit het verleden helder stellen. De vraag is of dat wel de bedoeling is van het onderzoek. De moeilijkheid zal hem dan ook liggen in het benoemen van die feiten zonder oordeel. De reactie van de werknermers doet vermoeden dat in het verleden dergelijke studies met achterliggende motieven zijn gemaakt. En werknemers hebben een natuurlijk aversie ontwikkeld om enkel afgemeten te worden op hun productiviteit en het voedt hun angst om niet gezien te worden voor wat ze wezenlijk hebben bijgedragen.
Dan blijven enkel nog de volgende vragen over. In welke mate is Dhr. Cornu in staat om te kijken naar de feiten zoals ze zich in een studie zullen presenteren, zonder oordeel en zonder een emotionele lading.
En in welke mate zal het voor de werknemers en de bonden voldoende zijn dat het verleden wordt gezien en naar waarde wordt geschat, zonder gratificatie te eisen zodat iedereen zich kan richten op de toekomst.